Surə 87
O dedi: “Haqsızlıq edəni cəzalandıracağıq. Sonra o, Rəbbinə qaytarılacaqdır. O da ona ağır bir əzab verəcəkdir! (Kəhf surəsi, 87)
Ayədə bəhs ifadələrdən hz. Zülqərneynin müsəlman bir idarəçi, dövlətinin isə müsəlman dövlət olduğu aydın olur. Hz. Zülqərneyn danışıqlarında dərhal Allahı və axirət gününü xatırladır yəni onlarla müsəlman kimi danışır.
Hz. Zülqərneynin vurğuladığı bir digər mövzu isə zülmün qarşılığının o zamankı hüquqa görə təyin edildiyidir. Ayədə bəhs edən əzablandırmadakı məqsəd -yuxarıda da ifadə etdiyimizə bənzər- cəza sanksiyalarıdır. Allah o dövrdə, inkar edən birliyin bu dünyadakı əzabını, hz. Zülqərneynin əliylə təqdir etmişdir. Ancaq bu əzab, etdikləri zülmə cavab olaraq dünya həyatında verilən bir cəzadır. Rəbbimizin "Axirət əzabı isə, şübhəsiz çox daha böyükdür; bir bilsələr " (Qələm surəsi, 33) ayəsində də bildirdiyi kimi axirətdəki cəza çox daha şiddətli, çox daha çətindir.
Allahın varlığını və axirəti inkar edən, Quranın hökmlərini yalan sayan hər insan, həm dünyada, həm də axirətdə mütləq layiq olduğu qarşılığı görəcək. Necə ki, tarix boyunca bir çox qövm dünya həyatında böyük əzablara məruz qalmışdır. Elçilərin Allaha imana dəvət etdikləri qövmlərdən bu dəvəti rədd edərək dünya həyatındakı əzabla qarşılaşmışdır. Allah bu qövmlərin həlaklarını xəbər verdiyi ayələrdə, axirət əzabının daha şiddətli olduğunu da xatırlatmış, insanlara əsl çəkinmələri lazım olan əzabın axirət əzabı olduğunu bildirmişdir. Ayələrdə Allah belə bildirir:
Beləcə Biz də onlara dünya həyatında rüsvayçılıq əzabını daddırmaq üçün o uğursuz günlərdə üzərilərinə qulaqları batıran bir külək göndərdik. Axirət əzabı isə daha (böyük) bir rüsvayedicidir. Və onlara kömək olunmaz. (Fussilət surəsi, 16)
Budur Biz həddi aşanları və Rəbbinin ayələrinə iman gətirməyənləri belə cəzalandırırıq; Axirət əzabı isə, həqiqətən, daha şiddətli və daha sonsuzdur. (Taha surəsi, 127)
Ayədə cəhənnəmdə inkarçıların qarşılaşacağı bu əzab "görünməmiş bir əzab" olaraq təsvir edilir. Bu sözlə, axirət əzabının insanların dünyada qarşılaşdığı, görüb, bildikləri hər cür əzabdan çox daha şiddətli olduğuna işarə edilir. O səbəblə, insanların dünyada qarşılaşdıqları əzablardan əvvəl axirət əzabını düşünmələri və bundan qorxmaları lazımdır. Bu şiddətli qorxu insanların etdikləri səhvlərdən ötrü tövbə etmələrinə və inkardan imtina edib, özlərini Allaha təslim etmələrinə vəsilə ola bilər.
